Oud papier
Zittend in mijn bibliotheek ben ik omringd door honderden oude boeken. Deze kamer vertelt een lang verhaal over mijn leven en dat van anderen. Het zijn boeken die ik heb aangeschaft, gekregen en gelezen, nieuw en tweedehands, boeken van mijn partner en kinderen en boeken die ik geërfd heb van tantes, oma’s en opa’s. Van sommige boeken weet ik niet meer hoe ze precies in mijn bezit zijn gekomen.
Ik heb de gewoonte om af en toe een willekeurig boek uit de kast te pakken en er een tijdje in te bladeren. De charme van Oud. Inspiratie komt soms vanzelf opborrelen, andere keren word ik geïnspireerd door de boeken die ik lees, oud en nieuw. De gewoonte om een willekeurig boek uit de kast te trekken is een vorm van literair zappen die zeer geschikt is om je op andere gedachten te brengen. Ik gebruik het als ik mij bewust word van het feit dat ik vast zit in een bepaalde gedachte en het mij niet lukt om deze gedachte te verlaten. Lezen in een willekeurig boek lost dit probleem meestal op en zorgt ervoor dat ik weer verder kan.
Het boek dat ik vandaag uit de kast heb getrokken is De macht van het woord. Beschouwingen over Welsprekendheid door Ir. D.J. Kruijtbosch uit 1941. Ik kan mij niet meer exact de omstandigheden herinneren waaronder dit boek in mijn bezit is gekomen, maar ik vermoed dat ik het in een antiquariaat heb gekocht. Een andere mogelijkheid is, dat ik het bij het vuilnis op straat heb gevonden. Ik meen mij dat laatste vaag te herinneren, maar zeker weet ik het niet meer. Sommige mensen gooien boeken weg bij het oud papier en ik had vroeger de gewoonte om dergelijk oud papier van de ondergang te redden. Vrijwel elk boek verdient een beter lot dan het oud papier, zo was mijn motto, en mijn boekenkast is dan ook altijd een gastvrij asiel geweest voor dit soort boeken.
Ik sla het boek open en het eerste citaat dat ik lees is:
De zucht naar het nieuwe werkt sterk de oppervlakkigheid in de hand.
Mijn blik dwarrelt een alinea lager naar een citaat van Friedrich Rückert:
Manch artiges Büchlein lässt sich einmal lesen
Zu dem der Leser niemals wiederkehrt;
Doch, was nicht zweimal lesenswert gewesen,
Das war nicht einmal lesenswert.
En daaronder gaat Kruijtbosch verder:
Ook Schopenhauer hekelt de manie om per se het allernieuwste te willen lezen in plaats van het beproefd goede van ouderen datum. Hij spreekt van den kindschen waan dat „boeken evenals eieren versch genuttigd zouden moeten worden.”
Dit staat allemaal op pagina 64 in het essay Denken en Lezen. Het lezen van deze regels is een reprimande voor de frivole hang naar het nieuwe waar wij ook nu nog aan lijden. Denk maar niet dat die nieuwe boeken die je leest beter zijn dan de oude! Wij zijn op zoek naar wijsheid, terwijl die onder onze neuzen ligt te verstoffen.
Van de schok bekomen blader ik verder in het boek. Mij valt een quote op die met potlood op de binnenflap is geschreven.
A good beginning and a
good ending make a good
speech if they come close
enough together.
Wijze woorden. Maar van wie zijn deze wijze woorden? Ik weet het niet. Ze kunnen van de vorige eigenaar zijn, maar waarschijnlijker is het dat dit een citaat is van een beroemd persoon. Maar van wie?
Zoeken naar het citaat levert enkele resultaten op, waarvan de oudste verwijst naar een artikel van 10 februari 1949 uit The Stanford Daily.
Kan het zijn dat de eigenaar van dit boek in Stanford is geweest? Wellicht daar gestudeerd heeft en op een zonnige februaridag in 1949 op pagina 4 de column van Bob Loeffelbein heeft gelezen? Was Bob Loeffelbein beroemd? Nee, dat was hij niet. Alhoewel zijn boek Offbeat Golf. A Swingin' Guide to a Worldwide Obsession volgens een van de reviews "by far the most entertaining book on golf I have ever read" is. Curieus biografisch detail over Bob is verder dat hij eerst bij een plutoniumfabriek werkte die het plutonium voor de bommen op Hiroshima en Nagasaki maakte en vervolgens was hij als soldaat aanwezig op het Amerikaanse vlaggenschip tijdens de ondertekening van de wapenstilstand in Tokyo Bay.
As such, Mr. Loeffelbein is probably the only person to follow the atom bomb from beginning to end.
Terug naar het citaat. Zoeken op een gedeelte van het citaat brengt mij bij een andere auteur; George Burns, de beroemde komiek, acteur en schrijver. Zijn citaat is als volgt:
The secret of a good sermon is to have a good beginning and a good ending; and to have the two as close together as possible.
Dat geeft het citaat een hele andere betekenis. Één die doet vermoeden dat Burns bekend was met de eerste versie en dat hij zich stierlijk verveelde op zondagochtend. De uiteindelijke oorsprong van het citaat heb ik nog niet kunnen ontdekken. Als iemand die kent hou ik mij aanbevolen. Of het citaat van Burns is het originele citaat en iemand vond het ook van toepassing op andere speeches.
Zo blader ik door het boek, lees passages, traceer voor zover mogelijk de oorsprong en voor ik het weet word ik opgeslokt door het Oude dat weer helemaal Nieuw voor mij is. En terecht. Lange leve het Oude en het Nieuwe. Ik eindig met een citaat uit dit boek van pagina 60.
Wij moeten over de gedachten van anderen nadenken en aldus eigen gedachten scheppen.