Briefgeheim
Weesp, zaterdag 2 januari 2021.
Ik lees de brieven van Franz Kafka aan Felice Bauer. Afgelopen jaar gekocht tijdens een boekenmarkt. Voor €0,50. Een koopje. Donald Duck kost tegenwoordig al €3,25. Meer dan honderd jaar geleden, op 21 maart 1915, schreef Franz Kafka een brief aan Felice. Ik vertaal het begin. Nog steeds geen bericht, F., en het duurt al zo lang. Hoe begin jij de lente? Ik heb vandaag, voor het eerst in lange tijd een wandeling gemaakt…
Ik hou van brieven. De brief is de meest sociale vorm van schrijven. Oneindig veel socialer dan wat wij nog steeds, volslagen onterecht, 'social media' noemen. Zeker als het gaat om brieven op papier. Iemand heeft de moeite genomen om aan tafel te gaan zitten met pen en papier. De gedachten worden op papier gezet, de brief wordt gevouwen, in een envelop gedaan, er wordt een adres opgeschreven, een postzegel geplakt en iemand heeft de jas aan gedaan en is helemaal naar de brievenbus gelopen of gefietst. Alleen voor jou.
Een brief is ook niet gratis en zonder gevolgen zoals een tweet, een blog, of een berichtje op Facebook. Want wie een brief schrijft verwacht meer dan een achteloze like of grappige retweet. Bij een brief verwacht je ook een vergelijkbare brief retour. Een brief schept verplichtingen. De een verwacht van de ander dat die met dezelfde aandacht naar pen en papier grijpt. En als dat niet zo is, dan ligt teleurstelling op de loer, zoals bij Franz Kafka. In die zin is een brief ook een aanmatigende vorm van communicatie. Want ik kan aan jou ongevraagd een lange brief schrijven, maar het kan goed zijn dat jij helemaal geen zin hebt om mij een lange brief retour te sturen. Te druk. Geen zin. Je vond mijn brief niet leuk. Of je zou niet weten wat je zou moeten schrijven. Er zijn duizend redenen te bedenken. Voor je het weet heb je een schuldgevoel en dan komt het nooit meer goed. Ik vermoed dat het maar zelden voorkomt dat een briefwisseling helemaal in evenwicht is.
Wat opvalt aan brieven van vroeger, is dat ze vaak niet erg diepgaand zijn. De brief is dan niet meer dan de essentie ervan, een teken van leven. Ik ben nu hier. Het gaat goed met mij. Ik hoop dat het ook met jullie goed gaat. Hartelijke groeten. Ansichtkaartenproza. Niet dat daar iets mis mee is. Ik schrijf nog steeds met plezier ansichtkaarten. Uit nostalgie. Het zijn de soort teksten die we nu via de telefoon, chat en email uitwisselen. Ansichtkaarten dreigen dan ook uit te sterven. Echte brieven zijn dat eigenlijk al. Vrijwel niemand schrijft meer echte brieven. En dat is jammer. Want het een mooie brief is echt geweldig! De mooiste briefwisselingen vind ik diegene die heen en weer schieten tussen een beschrijving van het dagelijks leven en reflectie hierop. Reflectie, introspectie, afgewisseld met scherpe observaties uit het leven. En dat je dan het resultaat deelt met één ander. Niet de hele wereld, of je vriendenkring van 2000 connecties. Nee, alleen met één iemand die je echt vertrouwt. Waarvan je weet dat die het waardeert. Waarvan je weet dat jouw brief een aanzet kan zijn om hetzelfde te doen. Zo ontstaat een gesprek. Op papier. Een doordacht gesprek dat niet per se serieus hoeft te zijn. Doordachte humor mag ook. In elk geval is het een gesprek dat zich onttrekt aan het oppervlakkige dagelijkse gesprek, simpelweg omdat je meer tijd neemt om te antwoorden. In de mooiste gevallen is het literatuur, een gezamenlijk oeuvre van twee mensen die elkaar iets te zeggen hebben. Kortom, de brief is het ideaal van de gedachtenwisseling. Het meest sociale medium. Dat is het geheim van de brief. Een ideaal, dat nooit gehaald wordt, vanzelfsprekend, maar dat het zeer waard is om na te streven.
We zijn net het nieuwe jaar binnen gestapt. Het is nog even wachten op de lente. Buiten is het koud en nat. Ik zou een lange wandeling kunnen maken. Net als Kafka. Als je daar geen zin in hebt, dan kun je mij een brief schrijven. Ik heb nog een mooie briefopener, van mijn grootvader, die ik graag weer eens zou gebruiken. Dan ga ik bij het raam staan, zoals de vrouw in het blauw van Vermeer, en dan lees ik je brief met aandacht.
Hartelijke groeten,
Christian Zierleyn
P.S. Ansichtkaarten zijn ook van harte welkom.
P.P.S. Adres is Middenstraat 69b, 1381XB Weesp